Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi sağlık hizmetleri bakımından öncü olmaya devam ediyor. Türkiye'de kamu ve üniversite hastaneleri içerisinde ilk kez Üniversitemiz Tıp Fakültesi Hastanesinde yapılan amiloid PET görüntülemesi sayesinde Alzheimer’ı önceden tespit etmek mümkün.
Üniversitemiz Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, Alzheimer hastalığının tanısında amiloid PET görüntüleme ve ana bilim dalının çalışmaları hakkında bilgi verdi. Nörodejeneratif hastalıkların görüntülenmesine yönelik uzun süredir çalışmalar yürüttüklerini belirten Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, Türkiye’de bu konuda ilklere imza atan referans bir bölüm olarak, beyin görüntülemesinde en üst teknoloji olan PET/MR uygulamasını 2016 yılında Türkiye ve çevre seksen ülkede ilk defa Gazi Üniversitesi Hastanesi Nükleer Tıp Ana Bilim Dalında kurulduğunu vurguladı. Nükleer Tıp Ana Bilim Dalı öğretim üyelerinden Prof. Dr. Ümit Özgür Akdemir ve Dr. Öğr. Üyesi Erdem Balcı’nın yer aldığı ekiple birlikte 2018 yılından bu yana Alzheimer hastalığının erken tanısına ilişkin çalışmalar yürüttüklerini söyledi. İlk olarak bir bilimsel araştırma projesi kapsamında Ocak 2020 tarihinde ülkemizde amiloid PET görüntülemesi gerçekleştiğini; tamamlanan bu çalışmayı takiben 2022 yılında Sağlık Bakanlığı Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığının (TÜSEB) tarafından stratejik AR-GE projesi olarak desteklenen bir amiloid PET görüntüleme çalışmasına Gazi Üniversitesi Yapay Zeka Merkezi (Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu), Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji (Dr. Öğr. Üyesi Esra Nigar Erkoç), Tıbbi Biyokimya (Prof. Dr. Özlem Gülbahar) ve Genetik (Prof. Dr. Mehmet Ali Ergün) Anabilim Dallarından ile Hacettepe Ünversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı ortaklığında devam etmekte olduklarını belirtti. Bu proje ile demans hastalarının erken ve doğru tanısı için bir ulusal tanı modeli geliştirilmesini amaçladıklarını söyledi. Alzheimer salgını ile karşı karşıya kalacak olan dünyada ve ülkemizde geliştirilmesi planlanan bu ulusal tanı modelinin ve sonuçlarının demans hastalarının erken ve ayırıcı tanısında ve doğru tedaviye yönlendirilmesinde sağlık politikalarına yön vereceğini vurguladı. Böyle bir projenin ülkemizde ilk olarak Gazi Üniversitesi öncülüğünde bir ekip çalışması ile yürütülmesinden gurur duyduğunu belirtti.
Beyin amiloid PET görüntüleme yönteminde hastalara damardan amiloid proteinine bağlanan radyoaktif bir belirteç verdiklerini ve beyindeki amiloid yüküne baktıklarını anlatan Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, “Alzheimer ve diğer demans hastalığı tiplerinde, beyindeki nöronlar, bir süre sonra işlevlerinin yapamaz hale geliyor ve ölüyor. Ancak bu tablo, hastalık ilerlediğinde, unutma kaybı gibi ciddi belirtiler ortaya çıktığında oluşuyor. Oysa Alzheimer hastalığı, belirtilerin ortaya çıkmasından yaklaşık 15-20 sene önce başlıyor. Hastanın görünürde hiçbir şikayeti yokken beyninde istenmeyen amiloid proteinleri birikmeye başlıyor." dedi.
Prof. Dr. Atay, amiloid PET görüntülerinin incelenmesinde görsel değerlendirmenin yanında gerçekleştirdikleri özel bir program sayesinde amiloid yükünün sayısal değerini de ölçtüklerini belirtti. Prof. Dr. Atay, bu yöntem sayesinde hastalara amiloid plaklarının beyinde ilk oluşmaya başladığı evrede, hastanın henüz hiçbir şikayeti yokken tanı koyabildiklerine dikkat çekti.
Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, Türkiye’de ilk olan bu ölçüm sisteminin de yakın zamanda patent başvurusunu yapmayı planladıklarını anlatarak “Ülkemizde ilk kez Gazi Nükleer Tıpta başlatılan bu çalışmayla bu molekülü kullanmaya başladık. Bu çalışmayla ilgili yayınlarımız dünya literatüründe yer buldu. Şu an hem hastalarımıza hem de Sağlık Bakanlığı'mızın desteklediği başka bir proje çerçevesinde çalışmaya uygun bulunan gönüllü hastalara amiloid PET görüntülemesini yapıyoruz" diye konuştu. Beyin PET görüntülerinin sayısal analizine yönelik geliştirilen bu yazılımın ileride hastaların tanısında ve tedavi takibinde nesnel bir tanı aracı olarak klinisyenlere yön vermesini öngördüklerini belirtti.
Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, bu tetkikin ciddi aile öyküsü bulunan, diğer bazı tetkikler sonucunda hastalıktan şüphe duyulan ve nöroloji uzmanlarının yönlendirdiği seçilmiş hastalara uygulandığını dile getirdi.
Prof. Dr. Atay, son dönemde Alzheimer’a karşı geliştirilen bir ilacın onaylandığını, yakın zamanda ise Avrupa’da onayının çıkağını söyledi. Amiloid PET taraması pozitif çıkmayan hastaların bu ilacı kullanamayacağının altını çizen Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, Üniversitemiz Tıp Fakültesi Hastanesinde kullanılan amiloid PET taramasının bu açıdan büyük önem taşıdığını vurguladı.
Alzheimer hastalığı hakkında bilgiler de veren Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, “Alzheimer, bir demans tipidir ve kişinin bütün bilişsel yeteneklerinin birer birer azalarak yok olmasıyla sonuçlanır. Hastalıkta genetik faktörler önemlidir. Ancak çoğu hastada, özellikle geç dönemde ortaya çıkan hastalıkta diyabet, hipertansiyon, obezite gibi vasküler risk faktörleri, çevresel faktörler, kişinin hayat biçimi gibi birçok nedenin birlikte oluşturduğu karmaşık bir yapı söz konusudur" ifadesini kullandı.
40’lı yaşlarda belirtilerin görüldüğü hastalara da rastladıklarını belirten Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, çoğu hastada ise 15-20 yıl süren sinsi, belirti vermeyen bir dönemin görüldüğünü anlattı. Yıllar içerisinde hastada unutkanlığın geliştiğini, bilişsel fonksiyonların zamanla azalarak hastalığın ilerlediğini ve belirtilerin başlamasından sonra hastalığın yaklaşık 10 yıl içinde son aşamasına geçtiğini dile getirdi. 65 yaş üzeri her 10 kişiden birinin Alzheimer hastası olduğu bilgisini veren Prof. Dr. Atay, bu oranın 75 yaş diliminde yüzde 15’e, 80 yaş ve üzerinde ise yüzde 30’un üzerine çıktığını kaydetti. Alzheimer’a yakalanma bakımından kadınların erkeklere oranla daha fazla risk taşıdığını söyleyen Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, 60 yaş ve üzerinde her 6 kadından birinde, erkeklerde ise her 11 kişiden birinde bu hastalığın görüldüğünü ifade etti.
Prof. Dr. Atay, amiloid PET görüntülemesi sonucunda erken dönemde Alzheimer saptanan veya saptanmayan hastaların görselleri üzerinden de bilgi verdi. Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, kendilerine verilen destekten dolayı başta Rektörümüz Prof. Dr. Musa Yıldız olmak üzere Üniversitemiz yönetimine teşekkür etti.
