Üniversitemiz Türkçe Öğrenim, Araştırma ve Uygulama Merkezi (TÖMER) tarafından, Cumhuriyetimizin 100. Yılında Köklerimizin İzinde konferansları kapsamında “Bozkırın Bilgesi Cengiz Aytmatov Türk Dünyasının Yorulmaz Edebiyat Elçisi” konulu çevrim içi konferans düzenlendi. Öğr. Gör. Hande Bulduk’un moderatörlüğünü yaptığı çevrim içi programa Rektörümüz Prof. Dr. Musa Yıldız, Üniversitemiz TÖMER Müdürü Prof. Dr. Nezir Temur katıldı. İstanbul Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği ve Sosyal Bilgiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şaban Sağlık konuşmacı olarak yer aldı.
Programın açılış konuşmasını yapan Rektörümüz Prof. Dr. Musa Yıldız, Cengiz Aytmatov’la ilgili bilgiler verdi. Cengiz Aytmatov’un eserlerinde dünyanın savaşlardan uzak ve bütün canlıların huzur içinde yaşayacağı bir mekân olmasının nasıl mümkün olabileceğini anlatmaya çalışan, milli şuurumuzu inşa eden bir yazar olduğunu ifade eden Prof. Dr. Musa Yıldız, şunları söyledi: “Bir toplumun karşılaşabileceği felaketleri kaleme aldığı Toprak Ana adlı eserinde şöyle ifade eder, “Zaman ne kadar geçerse geçsin bazı konular hiçbir şeyi değiştirmez. Elinden malını, mülkünü, varını yoğunu alsalar bundan ölmezsin. Bunları yine edinebilirsin. Ama senin onurunu kırar, ruhunu öldürürlerse işte buna çare yoktur. Bozkırın bilge kalemi olarak tasvir edilen, Türk kültürünün dünyaya açılan penceresi merhum Cengiz Aytmatov’u huzurlarınızda bugün tekrar rahmet ve minnetle yad ediyor, herkesi hürmet ve muhabbetle selamlıyorum.”
Batı için felsefe ne ise bizim için de edebiyatın o olduğunu vurgulayarak sözlerine başlayan İstanbul Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şaban Sağlık, “Cengiz Aytmatov’u anlamlı ve farklı kılan en önemli özelliğinin, günümüzde bana edebiyat yapma, masal anlatma, felsefe yapma diyerek itibarsızlaştırılmaya çalışılan edebiyatımıza masal ve hikâye anlatarak, edebiyat ve felsefe yaparak itibarını iade etmek olmuştur. Yani günümüz modern dünyasının paradigmalarına karşı çıkarak modern insanın her şeyi hayatından dışlamasına karşılık bizi daima köklerimize çekmiştir. Cengiz Aytmatov, bu anlamda kaybettiğimiz bütün değerlerimize itibarını iade etmektedir. Hepimizin hayatını bildiği, 90 yıllık şerefli ömrünü bu uğurda vakfetmiş değerli bir insandır. Yerel insan da dahil olmak üzere geleceğin insanına insanlığın tüm hallerini kaleme almış bir yazarımızdır. Merkezinde insan olan bütün problemlerine Cengiz Aytmatov tek kişilik bir kadro misali eserlerinde yer vermiştir” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Şaban Sağlık, İbn-i Haldun’un “coğrafya kaderdir” ifadesinde olduğu gibi bozkır coğrafyasında doğduğu Şeker köyü, babaannesinin anlattığı masal ve hikâyeler, köyünde yaşayan Manasçı Sayakbay Karalaev’den dinlediği Manas Destanı, babasızlığın verdiği hayat mücadelesinde kendi ayakları üzerinde durması Cengiz Aytmatov’un düşünce hayatını şekillendirdiğini belirterek konuşmasını şöyle devam etti: “Milletlerin milli şuur kavramını oluşturan en önemli edebi metinlerden olan destanlar aynı zamanda tarihin tüm detaylarını içine alan bir hafızadır. Cengiz Aytmatov da milli şairimiz Mehmet Akif Ersoy gibi gerçekçi bir üslupla eserlerini kaleme almıştır. Yahya Kemal Beyatlı’nın “mazini dirilten sanat”, Rus romancısı Puşkin’in “sanat unutturmaz” ifadelerinde yer aldığı gibi Orta Asya Kırgız zamanının olaylarını eserlerinde tarihe bir not olarak düşmüştür. Bu vesile Türk dünyasına ruh vermiş, aynı zamanda evrensel kültüre de katkıda bulunmuştur.”
Zaman zaman sanatın ve edebiyatın millilik boyutu tartışma konusu olduğuna değinen Prof. Dr. Şaban Sağlık, “Burada üç soru vardır, eserde ne, nasıl, niçin anlatılıyor sorularının cevabı bu tartışmaların ana teması olarak iman ve aksiyon esere millilik özelliği kazandırır. Bir yazar, neyi anlatacağı kadar nasıl anlatacağını düşünmelidir. Roman olmanın hakkı verilmezse o roman milli ruhu veremez. Bu minvalde Cengiz Aytmatov, poetik kaygı taşıyan, sanatın hakkını veren bir yazardır” ifadeleri ile Cengiz Aytmatov’un kaynakları, zemin metin ve ruh kavramı ilişkisi, Cengiz Aytmatov ve zemin metinler, Cengiz Aytmatov’u büyük kılan özellikler, Aytmatov’un aydın sorumluluğu ve dünya kültürüne katkıları Aytmatov konularında katılımcılara sunum eşliğinde detaylı bilgi verdi.
Prof. Dr. Şaban Sağlık, konuşmasının sonunda Cengiz Aytmatov ve vefatının 61. yıldönümü sebebi ile şair ve yazar Ahmet Hamdi Tanpınar’ı rahmetle yad ederek, programın düzenlenmesinde emeği geçenlere ve katılımcılara teşekkürlerini iletti.
Konferans TÖMER Müdürü Prof. Dr. Nezir Temur’un Prof. Dr. Şaban Sağlık’a ve katılımcılara teşekkür etmesi ile sona erdi.
Programı izlemek için tıklayınız.
